حزب حرکت اسلامى

 در دهه ى هفتاد شکل گیرى جریانى که بعدها در میان محافل عربى در اسرائیل به حرکت اسلامى معروف گشته است ، آغاز گردید. پیش از آن زمان ، فعالان سیاسى اسلام گرا در صحنه حضور نداشتند

و فعالیت سیاسى در مناطق عرب نشین در اسرائیل تنها به حزب کمونیست ، ناسیونالیست ها و گروه هایى که با دولت اسرائیل و احزاب صهیونیستى همکارى مى کردند، منحصر بود. نفوذ گسترده ى جریان هاى چپ گرا و ناسیونالیستى بویژه در میان جوانان و ناتوانى نهادهاى مذهبى و وابستگى آنها به دولت که موقوفات اسلامى را مصادره و رسیدگى به امور مذهبى و انتصابات ائمه ى جماعات را به خودش محدود کرده بود، دلیل این امر مى باشد. اما بارزترین عوامل پیدایش گروه هاى سیاسى اسلام گرا در دهه ى هفتاد و گسترش نفوذ آنها در دهه ى هشتاد عبارتند از: بازگشت بسیارى از جوانان به مذهب (پدیده اى که به ((بیدارى دینى )) معروف است )؛ ارتباط مستقیم با محافل مذهبى و تشکلات سابقه دار سیاسى اسلام گرا در کرانه ى باخترى به دنبال تصرف آن توسط اسرائیل در سال 1967 و مشغول به تحصیل شدن شمار زیادى از جوانان در مراکز علوم اسلامى در این منطقه ؛ انقلاب اسلامى ایران ؛ رو به ضعف گذاشتن گرایش هاى ناسیونالیستى و چپ گرا از یکسو و رشد سریع روند اسلام گرایى .
گروه هاى مذهبى ، نخست در نیمه دهه ى هفتاد در منطقه ى المثلث پدید آمدند و در اواخر این دهه و اوایل دهه ى هشتاد به منطقه الجلیل و سایر مناطق ، گسترش یافتند. عده اى از جوانانى که پس از تحصیل در مراکز اسلامى در کرانه باخترى و آگاهى از مضامین اجتماعى ، فرهنگى و سیاسى اسلام به اسرائیل مراجعه کردند، در تشکیل این گروه ها نقش زیادى داشتند. این جوانان پس از بازگشت به اسرائیل علاوه بر نشر مفاهیم دین اسلام از طریق برگزارى دوره هاى آموزشى ، دست به یک رشته اقدامات فرهنگى و اجتماعى شامل احداث کتابخانه و سالن مطالعه ، تاءسیس بنیاد خیریه ، مطب پزشکى و باشگاه ورزشى و غیره زدند. شیخ عبدالله نمر درویش ساکن روستاى کفر قاسم یکى از نخستین کسانى بود که به تشکیل گروه هاى مذهبى مبادرت کرد، درویش که رهبر روحى و یکى از سران سیاسى حرکت اسلامى به شمار مى رود، در سال 1981 دستگیر و به 4 سال زندان ، آزاد شد. درویش به اتهام ارتباط با یک سازمان اسلام گراى مخفى به نام اسرة الجهاد (خانواده جهاد) به زندان محکوم شده بود. سازمان مذکور در سال 1981 در منطقه ى ((المثلث الصغیر)) شناسایى شد و اعضایش سلاح و مواد منفجره و آموزش نحوه ى استفاده از آن و آتش زدن باغ ها و کشتزارهاى یهودیان محاکمه شدند. فرید ابومخ رهبر این سازمان به 10 سال زندان محکوم شد و براى بقیه ى اعضا احکام سبک ترى صادر گردید. شیخ نمر درویش پس از آزادى از زندان به روستاى کفر قاسم بازگشت تا ضمن راهبرى جوانان مسلمان ، مردم را یکبار دیگر به سوى آگاهى و پایبندى بیش تر به اسلام دعوت کند. البته وى اینبار با احتیاط شدید و در چارچوب مقررات و قوانین مربوطه ، فعالیت خود را از سرگرفت تا مانند سایر گروه ها و سازمان هاى اسلامى که هیچ فعالیت غیر مجازى از آنها دیده نشده است ، بتواند به کارش ادامه دهد. قدرت و نفوذ گروهاى اسلامى در میان عرب هاى مقیم اسرائیل در انتخابات محلى سال 1989 بخوبى نمایان شد. در این انتخابات گروه هاى اسلامى موفق شدند ریاست شوراى محلى در 5 منطقه شامل ام الفحم را از آن خود کنند همچنین در شوراى محلى مناطق زیادى توانستند شمار قابل توجهى از کرسى ها را به دست آورند. طبق برآوردى که در سال 1981 انجام گرفت ، حدود 20 جوانان شهرى و روستایى با جمعیتى اکثرا مسلمانان را اتباع حرکت اسلامى تشکیل مى دادند.
حرکت اسلامى از لحاظ خط فکرى ، عقیده دارد که اسلام ، راه حل مشکلات فردى و جمعى بشر است و امیدوار است که در آینده ى دور بتواند دولتى تحت حاکمیت شرع اسلام در سراسر سرزمین فلسطین ایجاد کند که بخشى از یک دولت اسلامى خاورمیانه اى و یا حتى جهانى باشد. این حرکت به رغم داشتن چنین هدفى ، به نظر مى رسد که در برخورد با واقعیات سیاسى موجود در اسرائیل و گروه هاى لائیک فعال در مناطق عرب نشین از یک خط مشى میانه رو پیروى مى کند.
براى نمونه از مشارکت در انتخابات کنست که آن را نشانه ى مشروعیت بخشى دولت اسرائیل مى داند، خوددارى مى کند ولى در عین حال خواستار تحریم این انتخاب نیست بلکه اعضا و هوادرانش را به شرکت در آن به نفع نامزدهاى عرب تشویق مى کند و در آخرین انتخابات سراسرى (سال 1992) سران این حرکت تلاشهاى فراوان اما بى سرانجامى را به منظور ترغیب احزاب عربى به ارایه لیست واحدى مبذول داشتند. این حرکت هر چند اسرائیل را به رسمیت نمى شناسد، اما شعار برابرى کامل اعراب و یهود در حقوق مدنى و اقتصادى را مطرح مى کند و گذشته از مشارکت فعال در انتخابات محلى در مناطق عرب نشین ، در کلیه ى تجمعات سراسرى و محلى که عرب ها براى تحقق خواسته هایشان برگزار مى نمایند، شرکت مى کند. در خصوص مساله ى فلسطین ، حرکت اسلامى از اواخر دهه ى هشتاد ضمن تاءکید بر حق آوارگان سال 1948 به بازگشت به وطن خویش ، حمایت خود را از استقرار دولت مستقل فلسطین در مجاورت دولت اسرائیل اعلام داشته است .
حرکت اسلامى از حیث سازمان ، فعالیت هایش را از طریق گروه ها و سازمان هاى محلى در شهرها و روستاهاى گوناگون انجام مى دهد. این حرکت هر چند هنوز فاقد سازمانى سراسرى (که گروه ها و تشکلات محلى را به هم مرتبط ساخته و آنها را به صورت مجموعه اى واحد و یکپارچه در آورد) مى باشد، ولى رد سطح فعالیت هاى سیاسى کشورى به مانند یک گروه سازمان یافته عمل مى کند.